Ynskjeliste

Delvis inspirera av Johansen sitt blogginnlegg, og til dels utløyst av ein del førespurnadar om ynskjeliste kjem det her eit lite forslag:

Viss nokon vil gje meg noko vil eg fyrst og fremst sei at eg set stor pris på gåver til CRO. Eg som er her nede sjølv ser kor utruleg mykje til og med små summar kan gjera, og eg kan garantere at det er eit svært godt formål. Arbeidet som blir gjort her er verkeleg verdt å støtte. Eventuelle gåver kan bli sendt til strømmestifelsen sitt kontonummer: 6318.09.53878 og bli merka med CRO Mbale.

Viss nokon insisterar på å gje meg noko anna er det utruleg koseleg å få jolepost, eventuelt med eit lite ”vedlegg” som til dømes:

• Ein gul leverposteiboks
• Eit norsk jenteblad
• Ein brent cd med litt ny musikk, dei nyaste episodane av nokon fjernsynsseriar (Heroes, Frustrerte fruer, Gossip Girl) eller liknande
• Norsk posemat
• Eller eit eller anna du trur ein saknar etter nokon månadar vekk frå Noreg og som får plass i eit brev =)

Regntida er over...

Frå me kom og fram til for kanskje ei veke sidan har det vore regntid her i Uganda. Eg kan ikkje slå i bordet med harde fakta om temperatur, for ingen bryr seg om kor mange grader det er og eg har enno til gode å sjå ein gradestokk. Men ein ting er i alle fall sikkert, regntida er forbi! For fytti grisen så varmt det er her! Og verre skal det bli, eller som min kjære nabo James sa det ”Ta temperaturen me har no, og dobl han to gonger, då får du kor varmt det er her i januar!” Lovande….

Ekvator går gjennom Uganda, noko som gjer til at årstidene her er heilt motsett av heime, og alle elevar har akkurat fått sommar-/joleferie. Altså er me så ”heldige” at me er her på det aller varmaste! I går fekk me lukkelegvis ei vifte av CRO, då var det fest og glede i heimen, og dei to siste nettane har eg vore så heldig å ha ho på mitt rom. Men, me blir vel vane med temperaturen etter kvart og ein koseleg ”biverknad” av det heile er at me stadig vekk blir gjort merksame på at no kjem me snart til å skifte farge! Så det så! (på ingen måte retta mot Tufteland og Johansen…)

Det er framleis frodig i Mbale etter regntida

Malariatablettar til ettertanke...

No på sundag tok eg den siste malariatabletten i pakke 1 av 4! Det tyder at eg har vore her ein fjerdedel av opphaldet! Og ut frå kva humør eg er i, vekslar eg mellom desse reaksjonane når eg tenkjer på nyss nemnde slutning:

1. Yes! Berre ¾ att!
2. Tullar du, berre ¼? Føles som eg har vore her i ei æve! Eg vil heim, NO!
3. Allereie? Men det tyder at eg er halvvegs til halvvegs! Plutseleg er eg ferdig her, (fylgt av ei panikklikande kjensle)
4. Konge! det betyr at eg ikkje er halvvegs ein gong, endå masse tid til å gjera alt eg har lyst til!

Som du ser er spekteret nokso vidt. Eg og Eline har eigentleg vorte samde om at det å vera her kan samanliknas med å vera enten konstant premenstruell eller pubertal. Det vil seie; humøret skiftar raskare enn ein ugandar rekk å rope mzungu etter deg på gata (noko alle som har vore i Afrika veit at ikkje tek mange sekunda…) I det eine sekundet er alt med Uganda ei dårleg etterliking av Noreg, og alt eg vil her i verda er å sitje i eit reint, vevkjerringfritt rom av tre med ei grov brødskive med Norvegia på i handa, i det neste syns eg at eg er ein av dei heldigaste personane i verda som får ha ein så meiningsfull jobb, oppleve den afrikanske kulturen på kroppen og sjå den nydelege naturen her bada i eit så fint ljos som berre ein afrikansk solnedgang kan gje, kvar dag på veg heim frå arbeid.

Og feresten; viss nokon plutseleg kjenner ein valdsam trong til å sende meg eit brev, skal ikkje eg stoppe dei! *hinthint, moro å få post!* Så her er adressa mi:

Marit Neset
C/O Child Restoration Outreach
Po Box 1610 Mbale
Uganda

Og mitt ugandiske nummer er ikkje mindre enn: +256 779434493

Eit lite, raskt blogginnlegg om ”ståa”.

Så kva har skjedd i livet mitt sidan sist? For å ta den lettvinte varianten:

• Me har komme betre inn i tinga
• Me har hatt besøk av Anders og Fredrik fraa Kampala
• Me har vore på besøk hjå Anders og Fredrik i Kampala
• På sundag var me på ”womans day” i kyrkja til Carolyn (rådgjevaren vår), noko som innebar obligatorisk grøn og kvit afrikansk drakt, så eg og Eline har hatt vårt fyrste besøk hjå ein skreddar PS: til de som syns ei norsk gudsteneste er lang, slutt å syt!

• Me har fått ein ny arbeidskollega, Brandi frå USA. Ho skal vera her til desember og er ei knallkul jente
• Eg har delvis lært meg å eta middag med fingrane
• Det er fortsatt regntid, noko eg er glad for, då det betyr at det ikkje er steikvarmt i alle fall den halvtimen det regnar
• Eg har meldt meg opp til to heimeeksamnar i tverrkulturell kommunikasjon hjå Gimlekollen, slik at detta året kan bli bruka som eit semester i til dømes ein bachelor i journalistikk og gjev studiepoeng. Lurt? (inneber ein god del ekstra lesing, men satsar på at det er verdt eit halvt år mindre med studielån)
• Eg har gått frå å mislike til å like afrikansk te (te laga på mjølk). Det er ein god ting i og med at eg, Eline og Jan (vår jamaldra arbeidskollega frå Tyskland) får ein stor termos kvar morgon det er forventa at me skal drikke opp.
• Eg har funne ut at afrikanske bananer smakar dobbelt så godt som ”norske” bananer
• For nokre minuttar sidan kom ei dame bort til oss og spurte om me var norske, ho hadde høyrt oss snakke norsk. Ho er her med kjærasten sin som er på feltarbeid her. Utruleg artig å mote nordmenn i Mbale! Foler liksom ikkje Uganda og endå mindre Mbale er eit typisk reisemål for nordmenn (eller for turisme genrelt eigentleg!) Men veldig kosleg i alle fall!
• Og til slutt, betre seint enn aldri: Ja, Kåre, her er det nok av både dyreliv og lydar genrelt om nettane, og dagane og for den saks skuld. Hanar, grashopper, bikkjer og ymse fuglar konkurrerar om å overdøyve musikken frå det neraste hotelet!

Fredrik var populær blant borna på CRO

Ekte vestleg junk i storbyen Kampala. Føltes usedvanleg godt etter ein
månad med posho og bønner!

Korleis har Afrika forandra meg?

04.11.08

Før ein gjer noko slik som å flytje til Afrika, har ein gjerne eit bilete av at det kjem til å forandre både ein sjølv og verda (formulera litt overdrive og arrogant). Så på kva måte har dette blitt oppfylt?

Fyrst til meg. Eg kan ikkje seie eg føler meg som ein ny, betre og klokare person (ikkje at eg hadde forventa det), men noko må vel denne månaden ha forandra meg? Hmm... Vel, eg kan i alle fall med handa på hjarta seie at eg aldri trudde at det å komma inn i ein velassortera matbutikk kunne gjera meg så glad. Eg og Eline var i Kampala denne helga, og eg fekk nesten sama følelse av å komma inn i ein litt ”vestleg” matbutikk som eg vanlegvis får av å komma inn i ein klesbutikk med sluttsal. (Er det berre meg eller faar detta blogginnlegget meg stadig til å verke litt overflatisk og dum? Eg likar ikkje utviklinga...) Uansett, poenget mitt er vel at eg forhåpentlegvis blir litt meir takknemleg for dei tinga ein vanlegvis tar for gitt, også viktigare ting enn varmtvatn og grovt mjøl. (Hadde vår fyrste varme dusj på ein månad då me var i Kampala, og ja, me bur i Afrika, men å stå å dusje klokka 7 om morgonen i iskaldt vatn er framleis, ja akkurat det, iskaldt!)

Det er ein ting å vita at ein er ein av verdas heldigaste personar, ein annan å oppleva det på kroppen og sjå med eigne auger at ikkje alle har det slik. Uverkeleg å sjå at det ikkje er sjølvsagt å ha foreldre som bryr seg, ein stat som tek vare på innbyggarane, eit utdanningssystem som tek omsyn til alle eller noko så grunnleggande som ei seng å sova i for ein 6-åring.


To nydlege sysken me møtte på womens club

Så til verda, har den blitt forandra etter eg kom hit?
Det har ho sikkert, men må innrømme at eg ikkje har fylgt godt nok med i nyhenda til å komma med ei oppsummering her. Men korleis har eg forandra verda etter at eg kom hit? Vel, matbutikkane i Mbale har blitt tømt for Nutella, internettkafeen The Nile har fått ein ny storkunde og Noreg har ein mindre innbyggar til å forsøple og forureine omgjevnadane. Men for å bli litt meir seriøst, eg føler ikkje eg gjer noko revolusjonerande forskjell her, dei eg jobbar med er både betre kvalifisera, flinkare og har meir erfaring med det dei gjer enn meg, men det eg kan håpe på er at eg blir forandra sjølv, og at eg kanskje klarar å forandre nokre haldningar når eg kjem tilbake att til Noreg. Og kanskje slå i hel nokre fordommar her òg? For som eg nemnte innleiingsvis ville det vore nokså arrogant, eventuelt naivt, å komma hit med den haldninga at no skal snille, kvite meg gjera Uganda til ein betre plass, kanskje det heller er Uganda som skal gjera meg til ein betre person?

CR høt?

Så kva er det eigentleg eg driv med midt i tjukkaste afrika er det kanskje nokon som spør seg? Jau eg jobbar på Child Restoration Outreach (CRO), eit dagsenter for gateborn i Mbale, ca 4 timar (på ugandiske vegar) aust for hovudstaden Kampala.
Dei tre fyrste vekene her har me vore gjennom eit slags introduksjonsprogram, der me har tatt for oss alle aktivitetane CRO tilbyr for å finne ut kva me har lyst til å jobbe vidare med og for å skjønne kva CRO driv med. På måndag denne veka hadde me eit møte med Moses, sjefen for CRO Mbale (Det finns CRO i 2 eller 3 andre byar i Uganda), for å bli einige om kva me skal jobbe med. På papiret skal ein av oss vera sosialarbeidar og den andre lærar, men i og med at begge hadde lyst til å gjera nesten akkurat dei sama tinga blir forskjellen minimal i praksis, men det enda i alle fall opp med at eg blei sosialarbeidaren og Eline læraren.


Namatalaslummen me bur rett i utkanten av

Så kva driv eigentleg CRO med? Jau, kvar morgon er det noko som heiter street walk.
Her går me ut på gata for og finne gateborn. I byrjinga av kvart semester "rekruterar" dei nye gateborn til å komma på CRO, resten av året "hukar" dei inn born som eigentleg er CRO-ungar, men som skulkar. Det er altså ein runde me går for å sikre oss at flest mogleg kjem seg på skulen. Det fyrste året ein er inne i systemet på CRO byrjar ein i noko som heiter rehabilitation class, ei klasse som held til på sjølve senteret. Her venjer borna seg av med gate-vanar som sniffing av bensin (utruleg utbreidt blant gateborna, då det fjernar kulde og svelt-kjensla), slåssing, stygt språk og dårleg hygiene, dei lærer litt basic engelsk, swahili og enkel lesing og skriving. Men mykje av poenget er å venje dei til å sitje stille og konsentrer seg for å førebu dei på vanleg skulegang, noko som er vansklegare enn det kanskje høyres ut som, i og med at mange av dei har blive veldig lite intellektuelt stimulera oppgjennom. Når dei er ferdige i rehabilitionclass blir dei sendt til 1.klasse på ein av dei lokale skulane i området, og CRO betalar skulepengar og uniform for dei. Altså går ungane på vanlege offentlege skular etter rehabilitation class. Den nedre aldersgrensa for rehabilitationclass er 6 år, og dei betalar utdanning opp til universitetsnivå for dei som ynskjer det. Men mange av borna byrjar ikkje som 6-åringar, fleire av dei i rehbilitationclass har byrja på skulen mange gonger og dette ut før dei (forhåpentelgvis) blir verande i systemet, så alderen kan variere veldig. For dei som synes dei er for gamle til å byrje på’n igjen sammen med 6-åringar, eller som ikkje har interesse av ei lang teoretisk utdanning har CRO også noko som heiter IVT, eit yrkesopplæringsprogram der dei går ut i praksis og lærer seg eit yrke som td mekaniker, frisør eller snikkar.

Det var utdanningsbiten. Kvar dag får alle i rehabilitationclass morgomat (maisgraut), og alle born og ungdom i tilknytting CRO får dugurd (lunsj). Så då kjem heile bølingen frå skulane dei går på i området inn til senteret i matpausa si og får mat, så og seie altid posho (ei slags hard stappe av maismjøl og vatn) og bønner, noko dei elskar!


Posho

Dette er for mange den einaste maten dei får, noko som inneber at resten av døgnet og frå dugurd på laurdag til dugurd på måndag har dei ingenting å eta, med mindre dei finn nokon flasker, litt skrapmetall eller liknande dei kan selge for ein slant. Før fekk alle (ikkje berre rehabilitationclass) morgomat og i tilegg fekk alle kveldsmat , men WFP (world food programme) har no kutta ut stønaden til CRO til fordel for mange av dei kriseramma områda nord i landet der opposisjonsgeriljaen LRA (Lords Resistance Army (Herrens Motstandshær)) herjar. Detta har ramma CRO hardt, no må dei ta av budsjettet sitt og betale maten sjølv, noko som tidlegare nemnt fører til at berre rehabilitationclass får morgonmat og kveldsmaten har dei blive tvinga til å kutte heilt ut. CRO har rundt 600 born dei betalar skulepengar for, inkludera nokon elevar som g å på internatskular og på skular som ligg for langt vekke til at borna kan gå heilt til CRO. Då ordnar CRO med mat for dei der dei er.


Eline serverar posho


CRO har ein liten klinikk på senteret som gjev gratis helsetenester til borna og familiane deira. Dei kan og dekke sjukehusrekningar viss naudsynt og helseavdelinga reiser rundt i slummen og delar ut medisinar, vaksinerar born og informerar om smittekjelder, forebyggande tiltak mot ulike sjukdommar, hygiene osv. Av andre ting CRO gjer kan det nemnast at dei i samarbeid meg CHRISC (den internasjonake KRIK rørsla) har eit veldig bra fotballlag (dei har akkurat rykka ned frå øverste liga i Uganda) som er veldig seriøst og har trening kvar dag.

I og med at CRO ikkje er ein borneheim/barneheim, men eit dagsenter, prøvar dei å ordne opp i grunnen til at borna reiste heimanfrå til gata, slik at dei kan flytje heim at. Går ikkje dette av ulike grunnar, kan dei plasserer dei hjå slektningar. Dette er ein heil prosess der ein fyrst må få barnet til a ville flytje heim at, ein må forsikre seg om at dei kjem til å få det bra der dei skal bu, ein må snakke med foreldra osb.

Det er sikkert mykje ana eg kunne fortald om, men detta er i alle fall nokon av dei viktigaste tinga CRO gjer for borna her i området, og nokon av dei tinga eg jobbar, og skal jobbe med dei neste månadane.

Detta blei eit veldig langt og kanskje litt kjedleg innlegg å lesa, men detta er ein stor del av den nye kvardagen min, og eg ser kor mykje det arbeidet CRO gjer har å seie for liva til dei som får lov til å ta del i det. Mange som berre hadde fattigdom og elende å sjå fram til, har no ei lysande framtid på grunn av at nokon tok seg tid til dei og gav dei ein sjanse til utdanning! Og for å sjå det på den afrikanske måten: eit måltid mat om dagen er då veldig mykje betre enn ingen!


Eg og Eline paa ein boda (motorsykkeldrosje)